Dúchas - Do cheantar, do mhuintir, do theanga.pdf

Leabhrán Eolais

Stair - An tSraith Shóisearach

Scríofa ag Nils Pappers.

Is éard atá sa suíomh www.duchas.ie ná Cnuasach Bhéaloideas Éireann (CBÉ) i bhfoirm dhigiteach. Baintear úsáid as na pictiúir (ar duchas.ie) faoi chóipcheart © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD. Scéalta, amhráin/ dánta béil, tomhaiseanna, paidreacha, piseoga, cur síos ar cheantair agus ar an saol fadó, ar chluichí agus ar chaitheamh aimsire atá le fáil in dhá bhailiúchán – an Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní agus Bailiúchán na Scol. Bhailigh gasúir bhunscoile an t-ábhar atá ar fáil i mBailiúchán na Scol ar fud na tíre sna 1930idí agus scríobh siad chuile rud síos i gcóipleabhair. Dá bharr sin, tá rogha ollmhór ag múinteoirí agus scoláirí, ábhar a bhfuil suim acu ann, a roghnú as an litríocht bhéil áitiúil sin mar chuid den tSraith Shóisearach. Cuireadh na téacsanna i litriú an lae inniu (= nualitriú) ach níor athraíodh focail chanúnacha. Is é aidhm an ábhair seo ná litearthacht agus saibhreas na Gaeilge a chur chun cinn.

Tá an t-aonad seo deartha ar bhealach a dtugann deis do mhúinteoirí agus do scoláirí úsáid a bhaint as obair ghrúpa (díospóireachtaí) chun suim a spreagadh san ábhar agus machnamh a dhéanamh ar stádas na Gaeilge. Maidir leis na téacsanna eolais faoin litriú, faoi Ghaeilge Chonnacht, faoi athrú teanga agus faoi shaibhreas na Gaeilge, moltar iad uilig a phlé sa seomra ranga le go mbeidh scoláirí in ann téacsanna a roghnú as a stuaim féin agus chun tuiscint dhomhain ar an nGaeilge a chothú.

Dírítear ar scoláirí i scoileanna Gaeltachta anseo agus, dá bharr sin, freastalaíonn an t-ábhar seo ar riachtanais foghlama cainteoirí dúchais. Ina ainneoin sin, is féidir an t-aonad a úsáid i scoileanna lán Ghaeilge chomh maith.